Astaamaha muujiya jiritaanka qofnimo waxa ka mid ah runsheegnimadiisa, qofka haddii warkiisu noqdo mid la hubo aalaaba in aanu sal lahayn si macnawiyan ah ayuu u lumiyaa karaamadiisa. Ilaahay waxa uu ergooyinkiisa ku lammaaneeyey runsheegayaasha, “Cidda raacda Ilaahay iyo ergaygiisa, kuwaasi waxa ay ka mid noqdaan kuwa Alle u galladay ee leh; nabiyaal, runsheegyaal, kuwa dartii u godgala, kuwo samafalayaal ah, cid lala saaxiibbana iyagaa u dunsan.”
Darajada ergooyinka Alle ku xigta ee la sheegay waa runsheegayaasha, waa bishaaro san oo tilmaamaysa runtu xagga ay ku gaynayso. Qeexitanka erayga run waa qofka oo ku hadla xaqiiqo ama arrinjirta oo aanu isagu samaysan.
Inta badan qofka kolka uu beenaale yahay kuma xasilloona warka uu sheegayo, se qofka runlaha ah degenaansho ayaan laga waayin. Waxana marag u ah xadiiska sugan ee Rasuulku ku yidhi, “Runtu waa deggenaansho.” Deggenaantaa laga hadlaaya waa qofka oo aan ka werwerqabin hadalkiisa in laga dabayimaaddo oo la beeniyo.
Dhammaystirnaanta Islaamka waxa muujiya sida uu ugu dedaalo in la helo qof buuxa oo dhan walba oo la arko laga majeerto, runtuna ay tahay ta sheegta mugga iyo miisaanka qofka.
Run cidda ugu sheeggidda og waa Alle SWT, wax kasta oo uu inoo sheegaa waa xaqiiq jirta: Hadday tahay aakhira iyo warka yaal, janno iyo naar, abaalmarinta dambaysa, araggiisa la arkayo maalintaa, soosaarista maalinta dunida la laabayo, war kasta oo xagga Alle SWT inooga yimaadda waa mid xaqiiq ah. Allena isaga ayaa isku sifeeyey runnimada, waliba su’aal innooga dhigay ay tahay in aynu innagu ku jawaabno; cidna Rabbiyow kaama run badna.”Yaa ka runsheegnimo badan Alle?”
Alle SWT waxa uu runsheegnimadooda u marag furay ergadiisii, “Xus dhiganihii Nabi Ibraahim, waxa uu ahaa nabi run badane ah.” Inta nabi ee Alle SWT uu Quraanka kaga warramayo runnimadoodu tiro ma leh. Dhammaantood waxa ay hormood innooga yihiin farriinta ay Alle innooga sideen ee ah in aynu noqonno qaar ku dhaqma runta.
Gundheernimada runnimada waxa ugu horraysa in aad Alle SWT rumayso, oo qirsanaato jiritaankiisa, dheeldheelna aanay kaa ahaan ee aad xaqiiqannimo u rumayso. Waxqabadyada aad Alle dartii u samaynaysaa in aanay kaa ahaan istusnimo, abaalka doonid dadka ah, se si daacadnimo ah oo runnimo ah u caabbuddo Alle. Runnimada waxa kale oo ka mid ah in aad ka runsheegto kitaabkiisa iyo sunnaha ka sugan nabi Maxammed NNKH, oo aanad adigu allifan wax aan jirin.
Kalsoonida dadku kugu qabaan in aad dhawrato ayey astaan u tahay ku dhaqanka runtu, waana sababta Rasuulku u leeyahay astaamaha munaafaqu waa saddex─kolka uu hadlayo in uu beensheego. Haddii dadku kugu qoraan beenaale iyaduna waa mid jiritaankaaga qofnimo dhaawac aan ka soo kabasho lahayn u gaysata.
Runta oo la qabatimaa waa degenaansho, Rasuulku NNKH, waxa uu leeyahay, “Ka tag waxa ku shaki geliya, doonana wax aan ku shaki galinayn. Beentu waa shaki, runtuna waa degenaansho.” Inta aad beensheegayso ma degenid oo waxa aad ka fikiraysaa armaa lagugu qabtaa oo lagu yidhaa waa beenta, se kolka waxjira aad ku hadlayso si degen oo kalsooni leh ayaad u hadlaysaa.
Rasuulku NNKH, waxa uu ka warramay abaalka qof qabatimay in uu madalaha kaga sheekeeyo hadallo maad ah oo ujeedkiisu yahay in uu dadka kaga qosliyo, “Hoog ayaa u sugnaaday midka ku warrama been, si uu dadka ugu qosliyo.” Waa nin madal xidhay oo afkiisa uun la eegayo, oo waa aftahan hadalyaqaan ah la leeyahay, madashuna ku wada dhoolacaddaynayso hadalkiisa. Rasuulkuna waxa uu inoo sheegaya waxa uu ku warramayaa in uu yahay been u soo dhoodhoobay.
Xadiiskaa waxa aynu ka faa’idaynaa in beentu xataa kaftan iyo qosol in aanay noqon karin. Rasuulka ayaa la arkay isaga oo kaftamaya waxaanu sheegay in uu kaftamo balse hadal aan run ahayn aanu ku kaftamayn.
Masiirka runtu waa in lagu dhaxalsiiyo janno, Ilaahay agtiisana laguu qoro runsheege, “Ogaada runta, runtu dadka samaha ayey ku hagtaa, samuna jannada ayuu dadka ku hogaaye. Qofku ma qabatimo runta illaa Ilaahay agtiisa loo qoro runsheege.”
Qofku isagaa isku muraayad ah, wanaaggiisa iyo ceebihiisana yaqaan, qof kale been wuu u sheegi karaa se isagu iskuma sheegi karo, inta aan isaga meel lagu tiirin waxa habboon in uu isagu is ogaado oo dhaliilihiisana meel ku ogaado.
Runtu waa jawharadda Islaamka, inta aad runsheegayso waxa aad tahay mid Islaamnimada ka dhab sheegaya faafinteedana ka qaybqaadanaya, se haddii aad beenaale noqoto tusaale xun ayaad u tahay diinta.
Hoos ka akhriso qormooyinkii hore ee mowduucan:
http://bandhige.com/jawharadda-islaamka-q-2aad-dad-la-dhaqanka-wanaagsan/
http://bandhige.com/jawharadda-islaamka-akhlaaq-wanaagga/