Somaliland oo maanta 25 jirsatay waxay leedahay awoodaha sharci kuwaas oo inoo ah marjac aynu u noqono islamarkaana aynu ku dhaqano, dastuurkeena waxaa loo codeeyey sannadkii 2001-dii xiligaasi oo dadka reer Somaliland u codeeyeen 97%.
Dhawr iyo labaatankaa sanno ee Somaliland jirtay waxaaynu kusoo dhaqmaynay isla markaana ina kala hagaayey waa shuruucda iyo sharciyadii aynu dhiganay.
Hadaba waxa is weyndiin leh Xukuumaddu xaq ma u leedahay in ay iibiso, wareejiso ama kirayso hantida Qaranka ee ay iyadu masuulka ummadda uga tahay? Jawaabteeda waxaan odhan karnaa haaa sababtoo ah Xukuumada marka hore iyadaa masuuliyada ugu horaysaa ka saaran tahay ilaalinta hantida Qaranka, marka labaadna sharciga ayaa siinaya awoodaha ay ku iibin karto kuna kirayn karto sidoo kale dastuurkeenu wuxuu dhigayaa inay Xukuumaddu samayn karto tasaruf kasta oo waafaqsan sharciga.
Bal ila eega awoodaha sharciga ee banaynaya, Qodobka 12aad firqadiisa 3aad wuxuu odhanayaa:
“Xukuumaddu waxay awood u leedahay may yeelato, gacanta ku hayso, hanti guurto ama ma-guurto ah, may iibsato, iibiso, kiraysato, kirayso, ku bedelato qiimo u dhigma ama ku samayso hantidaas tasaruf kasta oo sharciga waafaqsan.”
Hadiiba sharcigii iyo dastuurkii aynu dhiganay u banaynayo, maxaa dadku uga qeylinayaan dadka lagu wareejinaayo ee laga kiraynaayo haamaha shiidaalka, maaha ajaanib ee waa dad muwaadiniin ah oo xaq u leh in ay dalkooda maal gashadaan, sawaxanka iyo buuqa ay samaynayaan kooxo yar yar oo leh dano gaara maaha in loo seeteeyo danta guud ee ummadda.
Haddii aynu horumarkii waddanka isku hortaagno qabyaalad iyo siyaasad xumo xukuumaddiina markay is tidhaahdo talaabo mustaqbalka oo horumar u ah qaad aynu ku shinbiro waaq-layno oo masuuliyadeedii ku qabsanayno, soona maqlayno siyaasi saaqida oo aan jeclayn horumarkeena miyaanay ka dhignayn inaynaan inagu garanayn waxa inoo danta iyo waxa kale ?
Xukuumaddu xaq ayey u leedahay in ay iibiso ama kirayso hantida Qaranka sida haamaha shiidaalka iyo hantida kaleba ee ay u aragto in horumar ku jiro, waa la kiraynayaa waxaana lagu samaynayaa tasaruf sharciga waafaqsan, xukuumaddu maaha in ay u joojiso cid gaara oo iska qaylisa balse waa in ay meel marisaa waxkastoo dadkeeda horumar u ah.
Cali Xasan
calixasan806@gmail.com