Rukmini Baburao Kumbhar, maalin kasta gacmeheeda oo qaawan ayey ku ururisaa saxaro sac oo cusub.
Inta badan miyiga Hindiya ururinta Xaarka ama saxarada Lo’du waa shaqada ugu weyn. Markaa, taabashada saxarada lo’da wax weyn maaha,” ayay tidhi. Lo’du waxa loo ticgeliyaa xoolo tayo fiican leh, markaa saxarada lo’du ma urayso,” ayay tidhi.
Lo’da Hindiya waxay soo saartaa ilaa saddex milyan oo tan oo saxar lo’ ah maalintii, sida lagu sheegay xogta hay’adda siyaasadda dowladda ee NITI Aayog.
Dawladdu waxay doonaysaa in badan oo saxaradaas ah, iyo qashinka kale ee beeraha, in laga dhigo methane oo laga dhaliyo tamar.
Nidaamku wuxuu soo saaraa gaas isku dhafan, ugu horrayn methane (qiyaastii 60%) iyo carbon dioxide.
Wakhtigan xaadirka ah, Hindiya waxay soo dejisa ku dhawaad kala badh baahideeda gaaska dabiiciga ah –iyada oo lacag dibadda u socota ay dawladdu u aragto in lagu kharash gareeyo gudaha. Iyada oo uu dhaqaaluhu uu korayo, baahida Hindiya ee tamartuna kor ayey u sii socota.
Si loo dhiirrigeliyo warshadaha gaaska noolaha, laga bilaabo 2025 dawladdu waxay amartay alaab-qeybiyeyaasha gaaska inay ku daraan gaasta dabiiciga ah 1% biomethane, kor u kaca ilaa 5% marka la gaaro 2028.
Sidoo kale hoos u dhigista gaaska ay Hindiya soo dejiso, gaaska bayooloji waxa kale oo uu yarayn karaa wasakhowga hawada.
Intaa waxaa dheer, walxaha ka tagay ka dib marka bioreactor-ka uu qabto shaqadiisa waxaa loo isticmaali karaa bacrin ahaan.
Warshada ugu wayn ee gaaska noolaha ee Asia (CBG) waxay ku taal Lehragaga, ee waqooyiga Hindiya ee Punjab.
Taas oo la furay dabayaaqadii 2022, waxay 300 tan oo caws ah u rogi kartaa 33 tan oo gaasta noole ah maalin kasta.
Wakhtigan xaadirka ah waxa ay soo saartaa kaliya sideed tan maalintii, maadaama aaanay jirin baahi ku filan oo loo qabo shidaalka. Taasi waxay qayb ahaan sabab u tahay meesha ay ku taal – oo ka fog magaalooyinka waaweyn iyo waddooyinka waaweyn.
Goobtu waxay soo bandhigtay dhibaato ka duwan Ludhiana, Punjab, halkaas oo saxarada lo’da ay khatar ku tahay. Iyada oo ku dhawaad 6,000 oo lo’ ah ay ku nool yihiin agagaarka, magaaladu waa xarunta wax soo saarka caanaha, laakiin mulkiilayaasha caanaha ayaa si toos ah qashinka ugu daadiyay bulaacadaha dadweynaha , taas oo keentay wasakhowga webiga.
Xaaladdu waxay u badan tahay inay ka sii dari lahayd, haddii aan digada loo weecin doonin reactor weyn oo gaaska noolaha ah oo ku yaal Xarunta Caanaha ee Haibowal, kaas oo soo saari kara 225 tan oo digo ah maalintii. Waxaa la dhisay 2004, laakiin baahida ayaa ah in ay jiraan qorshayaal lagu kordhinayo wax soo saarka xarunta bayoolajiga.
Rajiv Kumar wuxuu mas’uul ka yahay ururinta saxarada lo’da ee agagaarka ku xeeran. Waxa uu xasuustaa waagii hore ee beeralaydu ay fahmi waayeen sababta uu qashinka u rabo.
“Way adkeyd in lagu qanciyo inay naga iibiyaan saxarada lo’da, shaki ayay nagu soo eegi jireen, laakiin hadda qashinka ayaa dhaqaale u abuuray, mana aha inay wax qabtaan, markaa xaaladdeeda guul-guul. iyaga,” ayuu yidhi.
Shaqadu way adag tahay, laakiin qiimo ayay u leedahay bulshada deegaanka.
“Qashinka ama Saxaradu waa lo’da caadiga iyo lo’ gisi, , urtu waa wax laga xumaado, laakiin dhammaanteen waxaan u baahanahay lacag marka maalintu dhammaato si aan u noolaano.”
Ma aha Saxarada oo keliya waxa tamarta laga dhaliyaa xitaa cowska iyo hadhaaga dalagyada ayaa la isticmaa. Baljit Singh waa mid ka mid ah kuwa qaatay fursadaha gaaska noolaha. Wuxuu ka soo jeedaa qoys beeraley ah oo ku nool Punjab kuwaas oo beera sarreen iyo bariis. Markii uu arkay dhirta gaaska noolaha oo la dhisayo waxa uu gartay in ay fursad jirto. Mr Singh waxa uu ku bilaabay in uu ururiyo xaabada ka soo hadha dalagga qoyskiisa oo uu u iibgeeyo geedka.
Dabadeed wuu tegey oo wuxuu isku dayey inuu ku qanciyo beeralayda kale inay siiyaan caleentooda. Laakin waxa ay noqotay ganacsi baaxad leh. Maanta Mr Singh waxa uu haystaa ku dhawaad 200 oo qof oo isaga u shaqaynaya kuwaas oo qashinka beeralayda ka ururinaya 10 tuulo.
“Waa shaqo xoog leh, ka hor inta aan dalaggu bilaabmin, waxaan booqdaa inta badan tuulooyinka si aan ugu qanciyo beeralayda inay ii iibiyaan hadhaaga beeraha, waa inay noqotaa mid qallalan, markaa waa inaan aad u degdegnaa.
“Hadhaaga waa la jarjaray ama la jarjaray si loo qiyaaso dheefshiidka waxtarka leh ee warshadda noolaha. Inta lagu jiro ururinta waxaan aad uga taxadarnaa qoyaanka iyo wasakhowga.”
Xigasho:wargeyska dawan Bandhige@gmail.com