AMMAR IBN YASIR
‘Ammar ibn Yasir ibn’Āmir Wuxuu ka mid ahaa Muhajirintii taariikhda Islaamka, waxaa loo arkaa inuu ka mid yahay saaxiibbada ugu daacadsan uguna jecel Muxammad(NNKH) Cali iyo muslimiinta. Ammar ibnu Yaasir waa qofkii ugu horreeyay ee muslim ah ee masjid dhisa.
Kahor diinta Islaamka
Ammar wuxuu ka soo jeeday qabiilka Banu Makhzum ee Hijaz (Saudi Arabia-maanta-). Wuxuu ku dhashay Sannadkii maroodiga, isla sanadkaas dhalashadii Nabi Muxamed(NNKH) ayaa ku dhashay Makka,sidoo kaale wuxuu ka mid ahaa dhexdhexaadiyeyaashii guurkii Nabi Muxammad(NNKH) ee Khadiijah bint Khuwaylid. Aabihiis, Yasir ibnu Caamir, wuxuu ka soo jeedaa qabiilka Qahtan ee Yemen wuxuuna u haajiray Makka oo halkaas ayuu degay isagoo guursaday Sumayyah bint Khayyat, oo ahayd naag addoon ah; Ammar iyo waalidkiis, Yasir iyo Sumayyah, waxay addoomo u ahaayeen Abu Huzaifa, laakiin markuu dhintay, Abu Jahl oo markii dambe noqday mid ka mid ah cadawga ugu naxariis darada badan islaamnimada iyo silica caanka ah ee Ammar iyo waalidkiis- ayaa u qaatay inay yihiin addoommadiisa. Ammar aamminka iyo aqoonta uu u hayey aaminka Nabi Muxammad(NNKH), xitaa kahor Nabinimadiisa(NNKH), wuxuu ku dhiiradey inuu raaco Nabi Muxammad(NNKH).
Islaaamidii Ammar ibn yasir
Ammar wuxuu diinta Islaamka qaatay 614 ama 615 M isagoo si toos ah uu uhogaaminayay Abu Bakr. Tani waxay ku soo beegantay xilli ay Qureyshi silcinaysay muslimiinta dabaqadda hoose. Sida Ammar markii dambe uu u sheegay wiilkii uu awowga u ahaa: “Waxaan kula kulmay Suhayb ibnu Sinan albaabka guriga Al-Arqam intii uu Rasuulku SCW ku jiray. Wuxuu i weydiiyay ‘maxaad dooneysaa?’ Wuxuu igu yidhi, Maxaad doonaysaa? Waxaan ugu jawaabey, ‘Waxaan rabaa inaan aado Muxamed(NNKH) oo dhageysto waxa uu dhahayo.’ Wuxuu yidhi, Taasi waa waxaan doonayaa. Waan galnay oo wuxuu noo soo bandhigay diinta Islaamka anaguna waxaanu noqonay Muslim, ka dib waxaan la joognay maalintii ilaa fiidkii waxaanan u baxnay inaan is qarinno. Ammar aabihiis, hooyadiis iyo walaalkiis sidoo kale waxay noqdeen muslimiin, in kasta oo uusan ku jirin casuumada Abu Bakr.
Markii Quraysh ogaatay Islaaamida qoyska reer Yaasir , reer yaasir waxay ka mid ahaayeen “dhibanayaashii lagu jirdilay Makka si ay uga noqdaan islaamka”. Qabiilka reer Makhzum wuxuu kaxaystay Ammar ibnu Yaasir aabihiis iyo hooyadiis iyagoo ku cadaabayey maalintii kuleylka daran ee deegaanka aadka u kulul ee Maka oo ay ku cadaabiyaan ololka dabka,Nabi Muxammad(NNKH)wuu ag maray oo wuxuu yidhi, “Samra, Reer Yaashiirow! Booskiinu wuxuu noqon doonaan Jannada” sidoo kale wuxuu yidhi “Naarta(Daboow)Noqo mid qabow oo aan dhib lahayn isla sidii aad ugu qabowday oo aanad waxba u yeelin Ibraahim; , Ammar nabaro ka soo gaadhay ciqaabtaas ayuu jidhka ku lahaa noloshiisa oo dhan. Ammar waa la jirdilay “ilaa uu garan waayey wuxuu dhahay”. Si uu uga baxsado jidhdilkii dadkii reer Maka, waxaa la sheegay in Ammar uu aaday Abisiniya 616.
Ammar hooyadiis waxay ahayd Summaya oo iyadu waxay caan ku ahayd shahiidkii ugu horreeyay ee Islaamka. Waxay xubin firfircoon oo xamaasad leh ka noqotay bulshada cusub ee Muslimka ah. Dhibaatada ay haysatay oo dhan iyadaa ku kaliftay inay sameyso wax aan yareynin iimaankeeda. Maalin maalmaha ka mid ah Iyadoo xanaaqsan ayuu Abu Jahl mindi caloosha dhexdeeda kaga dhuftay; way dhimatay isla markiiba. Intaas ka dib Abu Jahl iyo asxaabtiisa xun waxay jirdileen oo dileen Ammar aabihiis iyo walaalkiis. Ammar wuxuu ahaa nin jaban. Aad buu u murugooday oo baqay oo wuxuu sameeyey wixii waalidkiis ku dhintey isagoo diidan inuu sameeyo; wuu habaaray Islaamka iyo Nebi Muxammad. Abu Jahl wuu sii daayay Ammar. Ninkii murugada badnaa wuxuu si toos ah ugu orday Nebi Muxamed oo isaga u qalbi qaboojiyey oo xusuusiyay dambi dhaafka Eebbe. Aayadda soo socota ee Qur’aanka ayaa la sheegay in loo muujiyay iyada oo laga jawaabayo rajo xumada Ammar.” Qofkii Eebbe rumeeya ka dib markuu rumeeyay isaga, ma aha midka lagu qasbay (inuu ku dhawaaqo eray gaalnimo) isagoo qalbigiisa nabad ku jira iimaanka, laakiin kii gaalnimada ku aqbala qalbi qumman – dadka noocaas ah cadho ayaa ka timid Eebbe, waxayna la kulmi Cadaab weyn”. (Quraanka 16: 106)
Qaar badan oo kamid ah muslimiinta cusub ee caqiidadooda baranaysay ma aysan fahmin ficilada Nebi Muxamed(NNKH). Waxay dhaleeceeyeen Ammar waxayna ugu yeereen gaal laakiin Nebi Muxammad(NNKH) baray khaladaadka jidadkooda. Wuxuu yidhi “Maya (isagu ma gaaloobi yahay), runtiina Ammar waa nin aamin ah madax ilaa cirib.”
Nebi Muxamed wuxuu danaynayay Ammar. Markii Masaajidka ugu horreeyay la dhisay ka dib guuritaankii Madiina, Ammar wuxuu ka mid ahaa raggii aan ka daalin dhismaha. Nebi Muxammad(NNKH) wuxuu ogaaday in halka qofkasta oo kale uu sido hal bir kaliya waqti Ammar uu watay laba leben. Wuxuu yidhi, “Waxay helayaan hal abaal-marin halka adiga (Ammar) aad heli doontid laba.” Ammar wuxuu qalbigiisa iyo naftiisa ku hagaajiyay diinta, wuxuuna ugu shaqeeyay si joogto ah diinta Islaamka. Wuxuu ku lug lahaa dagaalkasta oo ummada soo wajahay oo ay kujiraan Dagaalkii Badar oo lagu dilay Abu Jahl. Waqtigaas Nebi Muxammad(NNKH) ayaa la sheegay inuu u jeestay Ammar oo uu ku yidhi, “Kii dilay hooyadaa waa dhintay.” Waxa intaa u dheer Ammar tani waxay ahayd markhaati ka ahayd wacdigii Nebi Muxammad ee sagootinta.
Ammar wuxuu ka mid ahaa dagaalyahanadii tirada yaraa ee ka qeyb qaatay dagaalkii ugu weynaa ee Islaamka, Dagaalkii Badar, in kasta oo xaalado adag oo aan caadi ahayn uu u galay si gooni gooni ah, wuxuu sii waday kaqeyb qaadashada dhamaan dagaalada halista badan ee lala galay muslimiinta xitaa geeridii nabi Muxamed (NNKH).
Dhimashadii Ammar ibnu yasir
Iyada oo la istaraatiijinayo sidii looga adkaaday ciidamadii Muawiyah .Alī wuxuu isu keenay koox ka mid ah culumadii xukunka islaamiga ah oo ay ka mid ahaayeen Ammār, Hashim ibnu Utbah, iyo Qays ibnu Saciid oo si wada jir ah ugu dhiirrigeliyay ʿAlī in ay la jihaadaan jihaad ka dhan ah cidda ay u arkeen inay ku jiraan khalad hore .Dagaalkii dambe, magaca ‘Aamār’ wuxuu soo baxay intii lagu guda jiray isku day lagu doonayo in lagu gorgortamo xabbad-joojinta u dhexaysa Ali oo uu matalay Shabath ibnu Rib’i, iyo Muʿāwiya. Shabath ayaa la soo weriyey inuu weydiiyay Muwāwiya, “Ma ku faraxsanaan lahayd, Mu’āwiya, haddii laguu siiyo awood ʻAmmār, inaad disho?” Jawaabtii Muʿāwiya waxay ahayd, “Maxaan sidan u samayn? Laakiin, Eebbe haddii, Waxaa la i siiyay awood ku aaddan Ibn Sumayya, uma dili doono aargudasho darteed ʿUtmān [oo keliya] laakiin waxaan u leeyahay Natil mawlaca ‘Uthmān’. Jawaabta Shabath waxay u ahayd difaac iyo ilaalin Ammar. Dagaalkii Siffin ee Al-Shaam, ʿAlī wuxuu qabtay Ammar oo masuul ka ah Kufan ilman, maalintii sedexaadna dagaalka wuxuu isku dayey inuu ku dhiirrigeliyo ciidamadiisa si ay u guuleystaan asaga oo xasuusinaya xaqdarrada Mucaawiya iyo ciidamadiisa. Ugu dambeyntiina, Ammār wuxuu ku shahiiday dagaalka Mu’āwiya ibnu Abī Sufyān sanadkii 657.
Hanzala bin Khawalid ayaa wariyey:
Waxaan la fadhiyey Mucaawiye Laba qof ayaa ku dagaallamayay madaxa Ammar bin Yassar. Mid kasta oo ka mid ah wuxuu sheeganayay “Waan dilay Ammar.” Markaas Cabdullaahi Binu Amrow wuxuu yidhi “midkastoo idinka mid ahi wuu ku faraxsan yahay dilka qofkan, runti waxaan ka maqlay Nabiga(NNKH) isagoo leh sidan, Oh Ammar kooxda fallaagada ah way ku shahiidin doonaan .