Madaxweyne Axmed Maxamed Maxamuud Silaanyo ayaa waxa uu maanta ka qaybgalay xaflada qalinjebinta Machadka Shaqaalaha Dawladda oo ay ka qalinjebiyeen arday gaadhaysa 214 arday.
Madaxweynaha oo khudbad ka jeediyey munaasinadaasi ayaa yidhi
“Farxad weyn ayey ii tahay, inaan ka soo qayb galo Munaasibaddan lagu maamuusay mas’uuliyiinta ka tirsan Shaqaalaha Dawladda, ee maanta ka qalin-jebinaya Mac-hadka Shaqaalaha Dawladda. Ugu horreyn, waxaan u hambalyeynayaa Mas’uuliyiintan qalin-jebisay iyo Macalimiintii tacabka badan galisay.”
Isagoo hadalkiisa sii watana waxa uu yidhi:
“Sidoo kale, waxaan u hambalyeynayaa Waalidiinta, Madaxda Wasaaradaha ay ka tirsan-yihiin iyo Maamulka Mac-hadka Shaqaalaha Dawladda. In kasta oo aad gaadheen guul weyn oo noloshiina iyo ta qarankaba saamayn weyn ku leh, waxaan idin leeyahay waxbarashadu ma dhammaato, lagamana gaboobo, ee halkaa ka sii wada aqoon-korodhsiga iyo dadeelka waxbarashada.”
Dhanka kalena Madaxweynuhu waxa uu dardaaran u soo jeediyey ardayda qalinjebisay , waxaana ka mid ahaa dardaarankiisii:
“ Waxa kale oo la idiinka baahan-yahay in aad uga faa’iidaysaan aqoontan aad barateen, adeeggii aad ummaddiina u hayseen. Xisbiga Kulmiye markii uu xilka dalka la wareegay tirada shaqaalaha qaranku waxay dhammayd 6,959, kuwaas oo la shaqo galiyey muddo 19-sanno ah.”
Sidoo kale waxa uu Madaxweyne Siilaanyo sharaxaad ka bixiyey shaqaalihii ay xukuumaddan uu gadh-wadeenka ka yahay shaqaalaysiiyeen tan iyo intii uu xukunka qabtay, isagoo arrintaa ka hadlayana waxa uu yidhi:
“Xukuumaddaydu waxay shaqaalaysiisay muddadii 6-da sanno iyo 3-da bilood ahayd ee ay talada dalka haysay 9,346 shaqaale. Waxaanu xoog saarnay in aanu shaqo abuurno, isla markaana shaqaalaha qaranka ku soo kordhinno da’yar fir-fircoon oo aqoon leh. Dhinaca kale, waxaanu xoog saarnay in la tayeeyo, waxna la baro Shaqaalaha Dawladda, si loo helo shaqo fiican oo hufan. Muddadaa waxa wax-la-baray oo mac-hadkan ka qalin-jabiyey shaqaale dhan 3,487 oo isugu jira taba-barro gaagaaban (Short Courses), Diploma, Degree iyo Master.”
Dhanka kalena waxa uu Madaxweynuhu ka hadlay dhismaha iyo tayeynta Mac-hadka Shaqaalaha, isagoo arrintaa ka hadlayana waxa uu yidhi:
“Waxaanu xoog saarnay dhismaha iyo Tayeynta Mac-hadka Shaqaalaha oo ah Manbaca iyo Madasha lagu beero shaqaale tayo leh. Kharashka ku baxa Mac-hadkan Shaqaalaha Dawladda waxa dabooli jiray intiisa badan Hay’adda UNDP, waana uga mahad-naqaynaa, Xukuumaddii naga horreysayna waxay bixin jirtay 19%. Xukuumadda Kulmiye iyada oo tixgelinaysa ahmiyadda waxbarashada, iyo muhiimmada mac-hadkani ku fadhiyo, waxaannu la wareegnay, isla markaana daboolnay dhammaan kharashyadii uu u baahnaa, 100%. Sidaa darteed, sharaf weyn bay, inoo tahay in uu maanta Mac-hadka Shaqaalaha Dawladdu yahay mid qaran, oo Dawladdu iskeed u maamusho. Waxaan si gaar ah u hambalyeynayaa is-beddelka iyo horumarka, ay ku talaabsadeen Maamulka Hay’adda Shaqaalaha Dawladda iyo Maamulka Mac-hadka Shaqaalaha Dawladdu. Waxaana tusaale fiican oo lagu dayan karo ah, dhallinyaradii aan xillalka sare u magacaabay is-beddelka laxaadka leh ee ay keeneen.”
Sidoo kale waxa uu Madaxweynuhu dardaaran u soo jeediyey shaqaalaha dawladda, isagoo arrintaas ka hadlayana waxa uu yidhi:
“Waxaan ugu baaqayaa Shaqaalaha Dawladda in ay xilka ay qaranka u hayaan u gutaan si dedaal iyo daacadnimo leh. Waxaan uga digayaa in ay ku milmaan Loolanka Siyaasadda iyo Tartanka Xisbiyada Qaranka. Waxaan uga digayaa qabyaaladda, iyo inay ku kacaan falal qarankan dumin kara. Waxaan farayaa mas’uuliyiinta Wasaaradaha iyo Hay’adaha Dawliga ah, gaar ahaan Hay’adda Shaqaalaha Qaranka, in ay il-dheer ku eegaan arrimahaas, isla markaana talaabo ku habboon ka qaadaan, cid kasta oo ku kacda, ama ay ku caddaato, fallal ka dhan ah Anshaxa iyo Xeerka Shaqaalaha Dawladda. Ugu danbayn, waxaan ALLAHEENA WEYN ka baryayaa in uu abaarta ba’an ee dhulkeena ka jirta inaga jebiyo.”
Gabgabadii waxa uu Madaxweynuhu ugu baaqay bulshada somaliland taakulaynta dadka abaaruhu waxyeeleen, isagoo arrintaas ka hadlayana waxa uu yidhi:
“Maalmahan soo socda, waxaannu dardar-gelin doonnaa gurmadka abaaraha saameeyey Gobollada Dalka qaar ka mid ah. Si hor-dhac ah, waxaan shacbigayga qiimaha badan ugu baaqayaa in u diyaar-garow buuxa loo galo taakulaynta dadka abaaruhu tabaaleeyeen.”
Waxa iyana munaasibadaa khudbado ka jeediyey Gudoomiyaha Hay’adaha Shaqaalaha Dawlada, Mudane Sharmake Axmed Muxumed, oo isagu dardaaran u jeediyey shaqaalaha dawlada sidoo kalena digniin u diray hay’adaha dawliga ah, waxa iyana halkaa ka hadlay agaasimaha Macadka Shaqaalaha Dawlada, Mudane. Guuleed Cumar Siciid iyo Agaasime ku xigeenka Macadka shaqaalaha, Mudane Xirsi Cabdilaahi Ismaaciil, Wasiirka shaqada iyo Arrimaha Bulshada, Mudane Cumar Sheekh Maxamed Faarax (Cumar yare) iyo Gudoomiyaha Xisbiga mucaaridka ah ee UCID, Eng Faysal Cali Waraabe. Oo dhamaantood ku dheeraaday qiimaha ay aqoontu u leedahay shaqaalaha dawlada iyo in la tayeeyo shaqaale weynaha dalka, kuna hambalyeeyey ardaydaa dhamaysatay waxbarashada aqoonta ay barteen.
Ugu dambayn waxa uu madaxweynuhu shahaadooyin gudoonsiiyey masuuliyiin dhawra oo Macadka Shaqaalaha Dawladu ku abaal mariyey dedaalka iyo kartida ay u muujiyeen machadkaasi mudadii uu shaqaynaayey iyo ardaydii kaalmaha koowaad iyo labaad ka galay machadka shaqaalaha dawlada ee maanta qalinjebiyey.
